[ Pobierz całość w formacie PDF ]
więzniów politycznych, którzy mieli być przewiezieni w piekło wyspy Dawson. Na uli-
cach wśród obdartych górników widać młodych kadetów w bielutkich mundurach.
Ciężko tu oddychać powietrzem skażonym koszmarnymi wyziewami z fabryk mączki
rybnej, sadzami ze stoczni i woniÄ… morskiej zgnilizny.
46
Wbrew naszym obawom wojsko nie kontrolowało przechodniów. W większości
domów panowały ciemności, a nieliczne oświetlone okna sprawiały wrażenie, jak gdyby
w pokoju paliły się świeczki, jak za dawnych czasów. Nie mieliśmy w ustach nic prócz
zimnej porannej kawy, więc nagle napotkana oświetlona restauracja wydała nam się
iście baśniowym zjawiskiem. Tym bardziej gdy ujrzeliśmy w niej stada mew, wpadają-
cych przez taras od strony oceanu. Nigdy nie widziałem tak wielu ptaków naraz i nigdy
nie miałem okazji przyglądać się, jak nadlatują z ciemności, krążą nad głowami spokoj-
nie siedzących gości, latają jak ślepe, jak odurzone, wpadając na ściany niczym okręt
dokonujący abordażu. Była pora kolacji, ale my jedliśmy śniadanie, składające się z od-
wiecznych chilijskich owoców morza, które smakują oceanem głębokim i chłodnym.
A potem wróciliśmy do Concepción i niemal w biegu złapaliśmy pociąg do Santiago,
ponieważ biuro, w którym wynajęliśmy samochód, było zamknięte i przez blisko cztery
godziny szukaliśmy kogoś, komu można by auto oddać.
Allende i Neruda będą żyć wiecznie
Poblaciones, olbrzymie dzielnice nędzy na obrzeżach największych miast chilijskich,
stanowiÄ… w pewnym sensie terytoria wyzwolone jak casbah w miastach arabskich
a ich mieszkańcy zahartowani w biedzie rozwinęli zdumiewającą kulturę labiryntu.
Policja i wojsko wolą nie ryzykować bez potrzeby zagłębiania się w plątaninę budowli
pozlepianych jak plaster miodu, gdzie zniknąć bez śladu może nawet słoń i gdzie napo-
tkaliby specyficzny, właściwy tylko temu miejscu, rodzaj oporu, na który nie da się od-
powiedzieć typowymi środkami represji. Uwarunkowania dziejowe za rządów demo-
kratycznych przekształciły poblaciones w aktywne ośrodki wyborcze. Skądinąd każdy
rząd przyprawiały one o odwieczny ból głowy. Właśnie poblaciones pozwoliły nam po-
kazać, w języku filmu dokumentalnego, jaka jest postawa mas wobec dyktatorskich po-
czynań junty i do jakiego stopnia pamięć o Salvadorze Allende nadal się utrzymuje.
Pierwszą dla nas niespodzianką było to, że znane nazwiska przywódców emigracyj-
nych niewiele mówią młodemu pokoleniu, które obecnie trzyma juntę w szachu. To dla
nich postacie legendarne, niewiele mające wspólnego z dniem dzisiejszym. Zakrawa to
na sprzeczność, ale to największy paradoks junty. W początkowym okresie rządów ge-
nerał Pinochet oznajmił, że ma zamiar sprawować władzę, póki w pamięci nowych po-
koleń nie zatrą się ostatnie ślady po systemie demokratycznym. Chyba jednak nigdy
nie przypuszczał, że jego własny rząd padnie ofiarą tych eksterminacyjnych zapędów.
Niedawno, zdesperowany agresywnością młodych ludzi, obrzucających na ulicach ka-
mieniami oddziały szybkiego reagowania, strzelających z prawdziwej broni, zaanga-
żowanych w konspirację i działalność polityczną zmierzającą do przywrócenia syste-
mu, którego większość z nich w ogóle nie znała, wyprowadzony z równowagi generał
Pinochet miał wykrzyknąć, że najwyrazniej nie mają oni najmniejszego pojęcia, czym
była chilijska demokracja.
Nazwisko Salvadora Allende podtrzymuje historyczną ciągłość, a kult jego osoby
osiąga w poblaciones wymiary mityczne. Te odsunięte na margines dzielnice intereso-
wały nas głównie dlatego, że pozwalały poznać warunki, w jakich żyją mieszkańcy, ich
wiedzę o poczynaniach junty, ich nowatorskie sposoby walki. Wszędzie odpowiadano
48
nam spontanicznie i szczerze, zawsze wyciÄ…gajÄ…c jakieÅ› wspomnienie o Allende. Opinie
uzyskane od różnych ludzi doskonale ze sobą współbrzmiały: Zawsze głosowałem na
niego, nigdy na innych . Proste: Allende tyle razy w życiu kandydował na prezydenta,
że zanim został ostatecznie wybrany, mawiał, iż na jego grobie znajdzie się napis: Tu
[ Pobierz całość w formacie PDF ]